,,TAJEMNICA DOROŻKI"-FERGUS HUME

Źródło

Dziewiętnastowieczne Melbourne. Na głównej ulicy miasta do dorożki wsiadają dwaj dżentelmeni, ale po dotarciu do Grey Street zostaje tylko jeden z chusteczką nasączoną chloroformem w ustach. Dorożkarz po stwierdzeniu, że pasażer nie żyje zgłasza się na policję i opowiada o tym, co się wydarzyło w nocy podczas jazdy. Rozpoczynają się poszukiwania zabójcy oraz identyfikacja nieboszczyka, bo nikt go nie zna. Wyjaśnienie tej sprawy staje się priorytetem nie tylko w wymiarze sprawiedliwości, ale też w interesie publicznym, gdyż morderstwo zostało popełnione w publicznym środku komunikacji.

Fergus Hume powierza misję rozwiązania zabójstwa w dorożce detektywowi z dwudziestoletnim doświadczeniem, który ma na koncie wiele rozwiązanych spraw. Samuel Gorby jest niezmiernie małomówny, nikomu się nie zwierza, a kiedy potrzebuje uzewnętrznić swoje myśli rozmawia ze swoim odbiciem w lustrze. Dzięki temu uwalnia umysł od tłoczących się myśli. Ten zabieg autora sprawia, że występuje wiele powtórzeń tych samych zdarzeń, które w zasadzie nie wnoszą nic nowego do akcji szczególnie na początku powieści. W miarę pojawiania się nowych postaci akcja powieści rozkręca się i nabiera barw. Pojawiają się nowe teorie w śledztwie, całe miasto dyskutuje o morderstwie i typuje zabójcę. Sprawa ta wypiera wśród ludzi zainteresowanie teatrem, meczami krykieta i piłki nożnej. Mówią o morderstwie w dorożce wszędzie, gdzie jest to tylko możliwe-w eleganckich salonach, na południowych five ocklockach z kromkami chleba z masłem i czarną wędzoną herbatą, w klubach nad brendy z wodą sodową i przy papierosach, w tawernach nad kuflami piwa, na podwórkach oraz nad baliami z praniem. Nawet duchowni zwracają uwagę na panującą w mieście psychozę i temat morderstwa poruszają w kazaniach jako przykład zepsucia społeczeństwa. Detektyw Gorby widzi, że to morderstwo jest zupełnie inne od tych, które już wykrył. To jest pomysłowe, przebiegłe i dlatego szczególnie go interesuje. Kolorytu całej sprawie nadaje wkroczenie do akcji rywala Gorby'ego-Kilsipa, cichobieżnego i cichomównego detektywa, który równolegle prowadzi śledztwo. Gorby sprytnie podchodzi świadków i stosuje przemyślane strategie. Kilsip jest bystry i skuteczny w swoim fachu, ale ludzie w kontaktach bezpośrednich z nim zamykają się, nie chcą współpracować. Gdy dochodzenie prowadzi w tajemnicy-często odnosi sukces, ale kiedy ujawnia się, doznaje porażki. Kilsip cieszy się uznaniem za spryt, a Gorby za ciągle odnoszone sukcesy. Kilsip tylko czeka, aby udowodnić, że Gorby myli się w swoich ustaleniach.

Autor wiarygodnie i ciekawie przedstawił społeczeństwo XIX-wiecznego Melbourne od wyższych sfer po niższe warstwy. Jednym z przykładów jest życie Marka Frettlby'ego, który przybył do kolonii jako młody człowiek z niewielką sumą pieniędzy, ale dzięki ogromnemu samozaparciu i niegasnącemu szczęściu zamienił setki w tysiące, a w wieku 50 lat nawet nie znał wielkości swego majątku. Po całej kolonii Wiktorii ma rozsiane farmy hodowlane przynoszące zyski, wiejski dom pełniący funkcje wypoczynkową oraz dom w mieście, w St. Kilda przypominający apartamentowce przy londyńskim Park Lane. Innym przykładem jest Brian Fitzgerald-młodzieniec o irlandzkim pochodzeniu, który w starym kraju zostawił zrujnowany zamek oraz niezadowolonych dzierżawców niepłacących czynszu i z nadzieją na wzbogacenie się wyemigrował do Australii. Społeczeństwo jest barwne i wielokulturowe. Bardzo podobało mi się w jaki sposób autor oddaje ducha Melbourne w XIX wieku. Razem z bohaterami można przejść się najbardziej zatłoczoną w nocy Bourke Street, gdzie przy teatrach gromadzą się wielkie tłumy ludzi, a dalej zbierają się widzowie pod werandami Gmachu Opery lub szukają szans w Pucharze Melbourne. Tu i tam stoją obskurne arabskie budy, gdzie sprzedawane są zapałki i gazety. Na ulicy dudnią nieustannie kursujące dorożki i powozy. Na poboczach stoją muzycy i wygrywają walca niemieckiego na skrzypcach. Jasna, gwarna i tłumna ulica Bourke Street kontrastuje ze slumsami, gdzie ciemność ledwo rozjaśniają rzadkie latarnie gazowe, a po zmierzchu unosi się charakterystyczna mgiełka. Dzieci bawią się w wyschniętym rynsztoku, Mongołowie grają przy stolikach w karty, a Chińczycy spacerują i szybko rozmawiają w swoim języku. Wszystko to tworzy fascynującą scenerię.

Ciekawie przedstawia się kariera autora, który po ukończeniu studiów prawniczych w Otago rozpoczął pracę w 1885 roku w nowozelandzkiej prokuraturze, a następnie przeprowadził się do Melbourne w Australii, gdzie pracował jako adwokat. Wtedy też rozpoczął pisanie sztuk teatralnych, ale nie mógł przekonać dyrektorów teatrów, by je chociaż przeczytali. Postanowił napisać powieść i jak się wkrótce okazało był to strzał w dziesiątkę, gdyż wydana w 1886 roku ,,Tajemnica dorożki" sprzedała się w Australii w około 400 000 egzemplarzy. Dzięki wydawnictwu MG, które po raz pierwszy wydało tę wiktoriańską powieść sensacyjną w Polsce również współcześni Czytelnicy mogą poznać historię morderstwa w dorożce. Dla mnie to były przyjemnie spędzone chwile, więc polecam ten klasyczny kryminał wszystkim wielbicielom ,,staroci":)

Tytuł: Tajemnica dorożki
Autor: Fergus Hume
Tłumaczenie: Jan Stanisław Zaus
Wydawnictwo: Wydawnictwo MG
Tytuł oryginału: The Mystery of a Hansom Cab
Data wydania:18 września 2019
ISBN: 9788377795668
Liczba stron: 300
Kategoria: klasyka