,,SILVA RERUM III"-Kristina Sabaliauskaitė

Źródło

Wielkie Księstwo Litewskie, 1748 rok. Trzydziestosiedmioletni Piotr Antoni Narwojsz, najstarszy syna Anny Katarzyny i Jana Izydora, których losy zostały opisane w ,,Silva Rerum II" ożenił się z córką grodzieńskiego pisarza Placydą Amelią z Ejsmonttów i ma z nią dwóch synów oraz córkę. Piotr jest ekonomem i powiernikiem hetmana Michała Kazimierza Radziwiłła, zwanego Rybeńko. Zarządza wileńską jurysdykcją, a także innymi własnościami Radziwiłła i pewnego dnia zostaje wysłany w podróż, podczas której zostanie wystawiony na próbę. 

Jak we wszystkich częściach tetralogii Kristiny Sabaliauskaite urzekły mnie wspaniale rozbudowane i malownicze opisy, dzięki którym bez problemu mogłam wyobrazić sobie stoły uginające się od wszelkich rarytasów: jesiotrów, łososi, pasztetów, ciast z truflami, bażantów w zalewach czy też przepiękne stroje, klejnoty, karoce itp. Autorka niezwykle dokładnie odmalowała tło historyczne i dużo miejsca poświęciła Radziwiłłom. Rybeńko został przedstawiony jako lubiany, chętny do zabawy, rozrzutny, wesoły, lekkomyślny, ale też wyrachowany wielki pan, który tracił majątek i za chwilę jeszcze bardziej go pomnażał. W całej książce przewija się motyw pieniędzy i bogatego życia, bo okres saski był czasem spokoju i zabaw. Piotr Antoni Narwojsz zna wszystkie liczby, wydatki i przychody Radziwiłła, ale nikomu o tym nie opowiada. Sam też żyje wystawnie i nie ma szacunku dla pięknych pasów czy wykwintnych kamizelek, które może deptać i rzucać gdzie popadnie. Stać go na wystawne życie i zakładanie co noc świeżo wypranej bielizny do spania. Z czasem jednak Piotr zaczyna brzydzić się życiem, które mierzone jest tylko zyskiem, dochodami, pieniędzmi, urzędami, powierzchnią posiadanej ziemi. Denerwują go bezwstydne szarpaniny i łapówki w sprawie każdego urzędu, każdego ciepłego stołka w Księstwie, gdzie byle papier ma większą wagę niż słowo honoru szlachcica, a wierność, szlachetność i męstwo nie mają znaczenia. 

Mam wrażenie, że w ,,Silva Rerum III" jest więcej seksu, przyjemności i pieszczot niż w poprzednich częściach. Z jednej strony są cnotliwe żony nieruchomo i posłusznie leżące w łóżku z czepkiem na głowie, a z drugiej strony są piękne kobiety bez cienia wstydu, winy, skruchy czy strachu, wyuzdane i ulegające nie majestatowi i władzy, ale własnemu pożądaniu. Pieniądze dawały kobietom wolność, ale były też czynnikiem deprawującym. Przykładem może być starsza siostra Piotra Teofila, która w młodości była piękna, gibka, zuchwała, rozbrykana, ale po latach świetności była już tylko zuchwała. W wieku czterdziestu siedmiu lat nie mogła już pod bielidłem ukryć śladów burzliwego życia, nieprzespanych nocy i dużej ilości trunków. Niezależność Teofili była uznawana za dziwactwo, bo kobieta miała być pokorną żoną, dobrą gospodynią i bez sprzeciwu wykonywać polecenia męża. 

,,Silva Rerum III" to wspaniała wielowątkowa opowieść o rokokokowym klimacie, gdzie jak w tyglu mieszają się ze sobą miłość, pieniądze, bogactwo, zaszczyty, alchemia, skandale, a także rodzi się wolność i nowe idee. Książki Kristiny Sabaliauskaite  wciągają mnie tak bardzo, że nie mogę przez wiele godzin wyrwać się spod ich uroku i czytam kolejną stronę za stroną choć za oknem budzi się nowy dzień. Proza autorki jest fenomenalna i z niecierpliwością czekam na ,,Silva Rerum IV":)

WPISY POWIĄZANE: 

,,Silva Rerum"-Kristina Sabaliauskaite

,,Silva Rerum II"-Kristina Sabaliauskaite

Tytuł: Silva Rerum III

Autor: Kristina Sabaliauskaitė

Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie

Wydanie: I

Przekład: Kamil Pecela

Oryginalny tytuł: Silva Rerum III

Format: 143x205 mm

Oprawa: twarda z obwolutą

Liczba stron: 432

ISBN: 978-83-08-07358-2

Cytaty: str. 197

,,SILVA RERUM II"-KRISTINA SABALIAUSKAITE-RECENZJA PRZEDPREMIEROWA

Źródło

Powieść historyczna Silva rerum w 2009 roku została wyróżniona Nagrodą im. Jurgi Ivanauskaitė i trafiła na ogłoszoną przez Instytut Literatury Litewskiej listę dwunastu najbardziej wartościowych pod względem artystycznym książek. W tym samym roku powieść ta została wybrana przez czytelników Litewską Książką Roku. Autorka powieści Kristina Sabaliauskaitė-doktor historii sztuki i dziennikarka wykazała się zręcznym piórem publicystki oraz wysmakowanym pięknem i skupieniem na detale epoki godne historyka sztuki. Silva rerum ukazało się w Polsce w 2015 roku, a 19 września 2018 roku na rynku wydawniczym pojawi się Silva rerum II.

1707 rok. Wilno zniszczone po najeździe Szwedów, pożarach i gwałtach żołnierzy Karola XII stoi otworem przed czarną śmiercią. Rotmistrz Jan Izydor Narwojsz zarządza twierdzą Radziwiłłów w Birżach, gdzie sprzymierzeńcy Moskale zamiast pomagać w zapanowaniu pokoju pustoszą okolice. Wilno jest spalone, pełno w nim groźnych włóczęgów, dlatego Jan Izydor odsyła żonę Annę Katarzynę i córeczkę Teofilę z Birż do Milkont, starego i zaniedbanego dworu Narwojszów położonego w kniei nad jeziorem. Ma nadzieję, że tam przeczekają bezpiecznie wojenną zawieruchę. Stara ciotka Jana Izydora, Urszula z Narwojszów Birontowa, stara się przetrwać w Wilnie, gdzie trupy piętrzą się na ulicach i dochodzi do aktów kanibalizmu. Mierzy się z codziennym piekłem i tym z przeszłości, a do tego stara się, by ród Narwojszów nie wyginął.

Autorka stworzyła całą plejadę interesujących bohaterów, których losy splata misternie i barwnie. Anna Katarzyna choć nie miała ochoty wyjeżdżać do Milkont znajdujących się w ciemnej, pierwotnej i gęstej puszczy nad jeziorem, do posiadłości męża przez lata pozbawionej prawdziwych gospodarzy, po kilku dniach pobytu z zapałem zabiera się do wprowadzania tam ładu i porządku. Miejsce, w którym miała przeczekać wojnę okazało się tak samo niebezpieczne jak inne rejony kraju. Niestrzeżony zakątek stał się doskonałym miejscem także dla dezerterów. Anna odważnie mierzy się z kolejnymi zagrożeniami i zawsze może liczyć na pomoc Jana Żołnierza. Nie mogła obyć się bez niego, czuła się z nim dziwnie związana, połączona krwią, ale nie tą płynącą w żyłach, tylko tą przelaną, a on był wierny jak pies, bronił jej i rozumiał wszystko bez słów. Jan Izydor, ostatni męski potomek z rodu Narwojszów przesiąknięty zapachem kulbaki, tytoniu, smoły i prochu, stawia czoła niebezpieczeństwom i gotowy jest w każdej chwili na śmierć. Żyje jakby każdy dzień był ostatni, wiecznie spragniony życia i miłości. Urodzony żołnierz, lubi przebywać w męskim towarzystwie, gdy polegli byli opłakiwani, a ci co przeżyli świętowali bez opamiętania. Bał się tylko własnej żony: pięknej, ze starego rodu, rasowej kobiety, dumnej jak królowa, nienagannie wychowanej, choć bez majątku. Urszula z Narwojszów Birontowa w młodości tryskająca nieposkromionym temperamentem uciekła z klasztoru, by wyjść za mąż z wielkiej miłości. W starości odrobina kawy wypijana w południe jest jedyną przyjemnością, od której jej zgorzkniałe dni nabierają trochę słodyczy. Zakładając kolejnego dnia klejnoty podarowane kiedyś przez męża wybiera jak gdyby wspomnienia, które chce danego dnia ożywić. Pewnych rzeczy z przeszłości żałuje, odczuwa skruchę, po latach pożądliwego i zachłannego życia dochodzi do wniosku, że człowiekowi tak naprawdę niewiele potrzeba i najważniejsza jest miłość i rodzinna sylwa. Zacny lekarz Aron Gordon nie oceniający swoich pacjentów i patrzący na nich jak na ciekawe przypadki, nie prawiący im morałów, nie zawstydzający z powodu chorób, żartami rozbawiający nawet śmiertelnie chorych kolekcjonuje ciekawe przypadki i w wolnych chwilach poszukuje rozwiązań medycznych.

Obraz Wilna w czasie wojen i szerzącej się dżumy przeraża. Szalejąca zaraza nie tylko zbiera śmiertelne żniwo, ale jeszcze rozbudza w ludziach przerażające zło, uśpione w ich naturze, groźniejsze niźli u bestii. Ulice zamieniają się w prawdziwe piekło, ludzie tylko zewnętrznym kształtem przypominają człowieka, gdyż to czego się dopuszczają przechodzi ludzkie pojęcie. Smród palonego ludzkiego mięsa miesza się z odurzającą wonią olibanum i mirry z kościołów. Ludzie odchodzą rzężąc całymi dziesiątkami na ulicach, w zaułkach, w domach, w kościołach. Zadżumionym choroba mąci rozum i rozpala żądze, oddają się rozpuście w każdym miejscu i czasie.

Wielowarstwowa powieść poświęcona losom szlacheckiej polsko-litewskiej rodziny na tle wielkiej wojny północnej zachwyca wyrafinowaniem, cudownymi opisami Wileńszczyzny, soczystością języka, wyrazistymi bohaterami, doskonałym połączeniem wiedzy historycznej z barwnym opowiadaniem, zręcznym prowadzeniem narracji, zwracaniem uwagi na detale epoki. Namiętność i pożądanie, a za nimi pokuta i kara  za grzechy. Senne widziadła, zmory i wyrzuty sumienia nękające bohaterów dzień po dniu, ale nie przeszkadzające brać z życia garściami. Wspaniała powieść! Serdecznie polecam:)

PREMIERA 19 WRZEŚNIA 2018

Tytuł: Silva Rerum II

Autor: Kristina Sabaliauskaitė

Tłumaczenie: Izabela Korybut-Daszkiewicz

Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie

Data wydania:19 września 2018

ISBN: 9788308065754

Kategoria: literatura współczesna, literatura litewska
Cytaty: str. 166, 216